Farby olejne – jak nimi malować?

Farby olejne – jak nimi malować?

Przewodnik po farbach olejnych, cz. III

W tym wpisie dowiecie się, jak malować farbami olejnymi, czym wykonywać szkic i podmalówkę, jak nakładać farby, mieszać kolory, czym jest laserunek oraz po co werniksuje się obraz. Przed rozpoczęciem czytania zapraszamy do zapoznania się z pozostałymi częściami Przewodnika po farbach olejnych, w których dowiecie się więcej na temat specyfiki farb olejnych oraz skompletowania przyborów do malowania farbami olejnymi.

Farby olejne – jak nimi malować?

Jeśli malowanie farbami olejnymi rozpoczynamy na gotowym, zagruntowanym wcześniej płótnie, możemy od razu przystąpić do malowania. Jeśli płótno przygotowujemy sami, używamy płótna, które nie zostało wcześniej zagruntowane lub decydujemy się na malowanie na materiale nieprzygotowanym pod malarstwo olejne, taki materiał należy wcześniej zagruntować z użyciem Gesso (najlepiej akrylowego) lub w ostateczności – farby akrylowej

Większość płócien sprzedawanych w sklepach plastycznych jest jednak od razu gotowych do użytku i gruntowanie ich jest opcjonalne. W takim przypadku przed rozpoczęciem malowania można nałożyć samodzielnie dodatkową warstwę gesso, jeśli zależy nam na uzyskaniu wyjątkowo gładkiej powierzchni płótna.

Szkic i podmalówka

Malowanie farbami olejnymi rozpoczynamy od szkicowania. Nie polecamy używania w tym celu ołówka – może on brudzić kolory nakładanych następnie farb olejnych. Do szkicowania na płótnie zaleca się używanie jasnej farby w naturalnym kolorze oraz niewielkiego pędzla. W ten sposób można od razu zaznaczyć zarówno kontury, jak i światłocień. Jeśli jednak decydujemy się na szkicowanie ołówkiem, przed rozpoczęciem pracy warto zebrać jak największą jego część z pomocą gumki chlebowej.

Do wstępnego oznaczania światłocienia na pracy stosuje się również podmalówkę. Jest to nic innego, jak pokrycie płótna cienką warstwą brązowej farby w celu zaznaczenia świateł i cieni. Dzięki temu kolejne warstwy koloru będą już odpowiednio zróżnicowane, a praca nad światłem i cieniem znacznie łatwiejsza. Musimy tylko pamiętać, aby do podmalówki używać wyłącznie brązowego koloru. Jest on na tyle neutralny, że nie będzie przeszkadzał innym nakładanym kolejno kolorom, “brudził” ani “mętnił” ich odcieni, jak mogłoby się zdarzyć podczas korzystania z czarnego koloru.

Zarówno szkic, jak i podmalówkę można wykonywać tak farbami olejnymi, jak i wodnymi czy akrylowymi. Farby wodne czy akrylowe mogą okazać się bardziej przyjazne w tym celu ze względu na szybki czas schnięcia. Jeśli zdecydujemy się na stosowanie podmalówki i wybierzemy w tym celu farby olejne, to możemy jeszcze kilka do kilkunastu dni czekać, aż pierwsza warstwa wyschnie i pozwoli nam na przystąpienie do właściwego malowania. Jeśli się jednak na to zdecydujemy, można rozcieńczyć farbę olejną do podmalówki odrobiną terpentyny ze względu na królową zasad obowiązujących w malarstwie olejnym – “tłuste na chude”.

Farby olejne – jak rozcieńczać?

Farby olejne rozcieńczamy na palecie, nigdy nie prosto na płótnie. Chociaż kolory można ze sobą mieszać bezpośrednio na płótnie, nie dotyczy to rozcieńczania farb. W przeciwnym razie narazimy farbę na utratę przyczepności do płótna bądź wytrącenie pigmentów na płótnie.

Farby olejne rozcieńczamy głównie w celu zwiększenia ich przezroczystości lub gdy zależy nam na położeniu bardzo cienkiej warstwy farby. Można robić to za pomocą rozpuszczalnika, np. terpentyny, lub olejów. Rozcieńczanie farby olejami stosujemy podczas malowania oraz laserunku, natomiast rozcieńczanie terpentyną przy malowaniu podmalówki. Nigdy na odwrót. O zasadzie “tłuste na chude”, z której to wynika, pisaliśmy TUTAJ.

Malowanie

Na wyschniętą już podmalówkę nakładamy kryjącą warstwę farb olejnych. Należy pamiętać, aby pierwszej warstwy farb nie rozcieńczać przesadnie olejami – chyba, że cały obraz zamierzamy wykonać w mistrzowskiej technice laserunku. Jeśli jednak do niej nie dążymy, pamiętajmy, aby nakładane farby były kryjące. Nierozcieńczone farby będą też lepiej wchłaniane przez płótno.

Mieszać kolory można zarówno na palecie, jak i prosto na płótnie – jak robił to Vincent Van Gogh. Farby olejne schną (utleniają się) stosunkowo powoli, dzięki czemu nie ma obawy, że po pokryciu płótna kolorem nie zdążymy go zblendować z innym. Długi czas schnięcia to wbrew pozorom ogromna zaleta. Pozwala nam na długą pracę z kolorami, odcieniami i detalami, na dokładne blendowanie odcieni, dokładanie farby i wielokrotną pracę nad dopracowywaniem szczegółów.

Cechy farby olejnej pozwalają również na rozpoczęcie malowania od 0 na wybranym fragmencie namalowanego już obrazu. Jeśli gdzieś się pomyliliśmy czy nie podoba nam się osiągnięty efekt, wystarczy bawełnianą szmatką nasączoną terpentyną zetrzeć fragment farby z obrazu. Naprawdę jest to aż tak proste!

Jeśli nie chcemy zagłębiać się w warstwowe malowanie farbami olejnymi, długotrwałe czekanie na wyschnięcie farby i szczegóły zasady “tłuste na chude”, to właśnie ta kryjąca warstwa będzie jedyną, którą wykonamy. Pracę uznajemy za skończoną jeszcze w momencie, kiedy farba jest mokra. Musimy już jedynie poczekać, aż wyschnie, aby ją zawerniksować.

Laserunek

Laserunek stosuje się w celu dodania jednolitej tonacji obrazowi, wzmocnienia perspektywy barwnej czy wydobycia konkretnych kolorów z płótna. Jeśli decydujemy się na pracę tą metodą, to po wykonaniu pierwszej, kryjącej warstwy, przechodzimy do nakładania warstw laserunku. Musimy jednak poczekać, aż obraz dokładnie wyschnie. Wtedy nakładamy laserunek, czyli kolejną warstwę farb olejnych, jednak tym razem półprzezroczystą. Farby przed nakładaniem mieszamy z olejem, znacznie je rozcieńczając. Powstać powinna mikstura przypominająca w zasadzie bardziej olej z dodatkiem koloru, niż farbę. Z jej pomocą nakładamy cienką warstwę. 

Jeśli planujemy nakładanie kilku warstw laserunku, każda kolejna powinna zawierać większy dodatek oleju.

Werniksowanie obrazu olejnego

Po całkowitym wyschnięciu ostatniej warstwy farby, można przejść do werniksowania. Werniks stosuje się w celu zabezpieczenia powierzchni obrazu, wydobycia głębi kolorów oraz uzyskania oczekiwanej powierzchni płótna. Należy jednak pamiętać, że obraz olejny przed zawerniksowaniem musi być już całkowicie wyschnięty. W zależności od grubości nakładanych warstw, obraz olejny może schnąć (utleniać się) kilka miesięcy, a w skrajnych przypadkach nawet kilka lat. Dlatego też najbezpieczniej jest odczekać około roku przed ostatecznym werniksowaniem obrazu. 

Jeżeli zależy nam na wcześniejszym zabezpieczeniem obrazu, możemy zamiast werniksu damarowego użyć werniksu retuszerskiego. Te stosuje się nawet w trakcie pracy lub aby zabezpieczyć jeszcze wilgotny obraz. Werniks retuszerski i damarowy nie wykluczają się. Można używać retuszerskiego w trakcie pracy nad obrazem, a po roku zastosować werniks damarowy.

Przed przystąpieniem do werniksowania, obraz olejny należy oczyścić z kurzu suchym pędzlem. Następnie wylewamy na środek obrazu niewielką ilość werniksu i dużym pędzlem rozprowadzamy go poziomymi i pionowymi ruchami na całej powierzchni obrazu. W trakcie werniksowania można wylać na płótno dodatkową ilość werniksu, jeśli okaże się to koniecznie. W celu uzyskania prawdziwie głębokich czerni czasami stosuje się dwie warstwy werniksu damarowego. Pomiędzy nałożeniem obu warstw obraz musi całkowicie wyschnąć.

Farby olejne – jak czyścić pędzle?

Po skończonej pracy pędzle czyścimy rozpuszczalnikiem. Można w tym celu użyć klasycznej terpentyny, benzyny lakowej czy sansorodu o neutralnym zapachu. Pędzle można również czyścić od razu po skończonej pracy ciepłą wodą z mydłem lub płynem do naczyń i na koniec jedynie doczyścić w razie potrzeby rozpuszczalnikiem.

5 komentarzy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *