Co to jest granulowanie akwareli?

Jeśli kiedykolwiek mieliście okazję malować akwarelami, to zjawisko jest Wam prawdopodobnie bardzo dobrze znane, choć mogliście dotychczas nie znać jego nazwy.

Granulacja to proces, który polega na nierównomiernym skupianiu się cząsteczek pigmentu farby przy jej wysychaniu. Cząsteczki te grupują się, tworząc niejednorodny, ziarnisty efekt – czasem mówi się, że farba wygląda, jakby ktoś posypał ją piaskiem i… jest to całkiem trafne porównanie.

Granulacja a wybór farb akwarelowych

Nie wszystkie akwarele będą granulować. Intensywność tego zjawiska zależy w głównej mierze od ilości pigmentu w farbie. Im więcej go jest – tym większa szansa na to, że efekt ziarnistości wystąpi. Właśnie dlatego w słabo napigmentowanych farbach szkolnych granulacja praktycznie nie występuje. 

Występowanie zjawiska granulacji oraz jego intensywność nie zależy jednak tylko od ilości pigmentu, ale także od jego pochodzenia i jakości! Zdarza się, że w obrębie jednej serii wysoko napigmentowanych farb profesjonalnych można trafić na kolory, które będą granulować oraz te, które tego efektu nie dadzą. 

Producenci farb wyszli naprzeciw oczekiwaniom swoich klientów i wiele marek wprowadziło do opisów swoich produktów oznaczenia dotyczące między innymi właśnie granulacji. 

Każda z marek może wprowadzić swoje nazewnictwo oznaczeń – poniżej przedstawiamy kilka przykładów, jak najpopularniejsi producenci oznaczają granulację swoich produktów:

Farby Aquarius Roman Szmal:

NG – nie granulujący

MG – średnio granulujący

G – granulujący

Farby Rembrandt Royal Talens:

G – granulujący

Farby Winsor & Newton Professional Watercolour:

G – granulujący

Farby Van Gogh Royal Talens:

G – granulujący

Oznaczenia te zazwyczaj znajdują się w próbnikach kolorów na stronach producentów farb oraz na opakowaniach konkretnych kolorów.

Kolory granulujące

Niestety nie wszystkie serie farb są opatrzone oznaczeniami dot. granulacji. Warto jednak wiedzieć, że niektóre spośród kolorów występujących w palecie mają większe naturalne tendencje do granulowania – bez względu na producenta czy serię.

Takim kolorem jest między innymi Ultramaryna, która jest uznawana za barwę, na przykładzie której najłatwiej dostrzec i rozpoznać zjawisko granulacji. 

Spośród kolorów najczęściej określanych jako granulujące znajdziemy również między innymi: Prussian Blue, Payne’s Grey, a także odcienie kobaltu i sienny oraz popularny Ivory Black.

Granulacja a rodzaj papieru

Choć efekt granulacji będzie widoczny zarówno na gładkich, jak i fakturowanych papierach, to z pewnością nie będzie wyglądał identycznie. 

Użycie papieru tłoczonego na zimno (tzw. cold pressed), o wyrazistej fakturze, który ma nierówną strukturę i niewielkie wgłębienia na całej powierzchni spowoduje, że pigment granulującej akwareli osiądzie właśnie w tych wgłębieniach. 

Na bardzo gładkim papierze, tłoczonym na gorąco (tzw. hot pressed), będzie to wyglądało zupełnie inaczej – ułożenie pigmentu będzie bardziej nierównomierne, a co za tym idzie podkreślone i bardziej widoczne. Bardzo łatwo zaobserwować można to również paletach malarskich z zaschniętą warstwą farby! Plastik, metal czy ceramika, z których zazwyczaj wykonane są paletki i kasetki do farb, są idealne do obserwacji zjawiska granulacji, ponieważ ich powierzchnia jest wyjątkowo gładka.

Uzyskiwanie efektu granulacji w przypadku farb niegranulujących

Czasem zdarza się, że chcielibyśmy uzyskać efekt granulacji, ale wybrany przez nas kolor nie posiada takiej właściwości. Czy jest na to sposób? Tak!

Wystarczy użyć dedykowanego medium granulującego do akwareli! Takiego płynu można użyć zamiast wody przy rozcieńczaniu farb. Dzięki niemu każdy kolor, nawet ten niegranulujący, będzie dawał ziarnisty efekt na papierze. 

Co więcej, takiego medium można użyć do kolorów oznaczonych jako granulujące, aby dodatkowo wzmocnić wyjściowy efekt ziarnistości farby.