Kiedy powstały pierwsze pędzle do akwareli?
Pędzel to podstawowe narzędzie malarskie, które służy do nakładania farby na malowaną powierzchnię. Pierwsze powstały około 3 tysiące lat p. n. e. w Chinach. Przeznaczone były głównie do malowania znaków pisma chińskiego i przez długie lata były podstawowym narzędziem pisarskim na Bliskim i Dalekim Wschodzie. Dzisiaj w piśmiennictwie zostały zamienione na długopisy i pióra, choć używa się ich jeszcze do kaligrafii. Po pędzle przede wszystkim sięgamy w malarstwie.
Dostępne rodzaje pędzli znacząco się od siebie różnią cechami takimi jak: rozmiar, typ ścięcia, miękkość włosia czy rodzaj i sposób jego ułożenia. Te cechy warunkują czy konkretny pędzel wybierzemy do malowania olejami, akrylami, temperą czy akwarelą.
W malarstwie akwarelowym pędzle to bardzo ważny element. Oprócz naszych umiejętności, to w dużej mierze od nich zależy czy nasza praca będzie udana i efektowna. Nie wszystkie pędzle się sprawdzą i zamiast ułatwić nam pracę, mogą ją mocno utrudnić. W kolejnych akapitach postaramy się rozłożyć na czynniki pierwsze zagadnienie pędzli do farb akwarelowych i spróbujemy pomóc w wyborze najlepszych.
Syntetyczne czy naturalne?
Jedną z najważniejszych kwestii dotyczących pędzli akwarelowych jest włosie, z którego są wykonane. Na rynku dostępne są pędzle naturalne i syntetyczne, z czego każde mogą być wykonane z innego tworzywa, co znacznie wpływa na ich właściwości.
Najlepsze i najbardziej doceniane są pędzle naturalne. Mogą być wykonane na przykład z włosia wiewiórek, kun czy kucyków, ale najbardziej popularne są zrobione z włosia łasicy syberyjskiej (sobolowe). Większość pędzli do malowania farbami akwarelowymi z włosia naturalnego cechuje się dużą delikatnością i elastycznością, czego niestety nie zapewnią nam w równym stopniu pędzle syntetyczne. Mimo wysokiej ceny, którą musimy zapłacić za dobrej jakości pędzle z włosia naturalnego, to odpowiednio pielęgnowane starczą na lata. Pędzle naturalne chłoną wodę dużo bardziej niż syntetyki. Ich oczywistą wadą jest to, że przy ich produkcji wykorzystywane są produkty odzwierzęce. Jeśli dobro zwierząt jest dla Was najważniejsze, warto dać szansę pędzlom z włosia syntetycznego, które są w 100% wegańskie. Te najlepsze, dzięki długim latom opracowywania najlepszych technologii, swoją jakością dorównują pędzlom z włosia naturalnego. Pędzle syntetyczne to pędzle nylonowe lub poliestrowe. Te najwyższej jakości, cechują się dobrą elastycznością i stosunkowo wysoką chłonnością przy odpowiednim zatrzymywaniu koloru, a co najważniejsze, bezpośrednio przy ich produkcji nie ucierpiało ani jedno zwierzę. Wśród nich warto wspomnień o pędzlach Winsor & Newton tzw. syntetycznym sobolu i pędzlach syntetycznych Princeton – z linii Neptune czy Velvetouch.
Z kolei pędzle syntetyczne z tańszych linii, np. Cotman Winsor & Newton lub Princeton Select świetnie sprawdzą się na początek. Dzięki temu, że chłoną nieco mniej wody niż pędzle naturalne, będą dużo łatwiejsze w użyciu dla początkujących czy hobbystów zapewniając tym samym większą kontrolę nad dozowaniem farby. Są dużo tańsze od pędzli naturalnych, a przy odpowiedniej pielęgnacji, mogą być niemal tak samo trwałe.
Ostatnim odkryciem są pędzle mieszane, które łączą w sobie najlepsze cechy syntetycznych i naturalnych. Ich rdzeń jest wykonany z włosia naturalnego – dla lepszej chłonności, a warstwa zewnętrzna włosia z włókien syntetycznych – dla lepszej kontroli nad pociągnięciami pędzli.
Pędzel płaski czy okrągły?
Wśród tradycyjnych pędzli do farb akwarelowych znajdziemy zarówno płaskie, jak i okrągłe pędzle.
Pędzle z okrągłą skuwką są bardzo chłonne, przez co zatrzymują większą ilość wody niż pędzle płaskie. Świetnie sprawdzą się przy malowaniu szczegółów, a także do tworzenia dużych plam. W przeciwieństwie do pędzli płaskich, plamy malowane pędzlami o okrągłej skuwce będą bardziej miękkie. Pędzlem płaskim, stworzymy plamy bardziej kanciaste z mocniej zdefiniowanym konturem. Dobrze sprawdzą się też przy malowaniu dokładniejszych prostych linii.
Pędzel okrągły jest w stanie zastąpić nam pędzel płaski, ale nie odwrotnie. Dlatego najlepsze pędzle na start to te okrągłe. Na początek sprawdzi się zestaw na zestaw pędzli syntetycznych do akwareli Van Gogh lub zestaw pędzli akwarelowych Foundation W&N.
Kształty włosia pędzli
Pędzle z płaską i okrągłą skuwką możemy podzielić również według kształtu i sposobu ścięcia włosia.
Pędzle okrągłe oprócz różnych rozmiarów, dzielą się na te zaostrzone w szpic i na te niezaostrzone. Pędzle zaopatrzone w szpic nadadzą się do malowania bardziej szczegółowych prac. Większe rozmiary pędzli ukształtowanych w szpic posłużą nam zarówno do detali, jak i do zamalowania dużych miękkich plam. Im mniejszy pędzel, tym bardziej szczegółowy i precyzyjny. Pędzle akwarelowe bez zaostrzonego końca będą dobre do malowania rozmytych plam przy zastosowaniu dużej ilości wody, ponieważ są mocno chłonne. Możemy ich użyć także do tła.
Ciekawym rodzajem pędzi okrągłych są pędzle kątowe czyli takie z zakrzywionym trzonkiem. Jego przykład stanowi okrągły Velvetouch – Princeton nr 3/0. Pozwalają one na bardzo dużą precyzję. Ten kształt pędzla sprawia, że malowanie detali jest ogromną przyjemnością. Jednocześnie nie wymaga wielkiego warsztatu, wprawionej ręki i doświadczenia od artysty by móc malować precyzyjne szczegóły!
Płaskie pędzle są zróżnicowane rozmiarowo, ale też ze względu na sposób ścięcia włosia i jego ułożenie w skuwce. Pędzle ścięte na okrągło będą nadawały się do tła lub do nakładania bardziej miękkich plam, o efekcie zbliżonym do tego, który możemy uzyskać malując pędzlem o okrągłej skuwce. Te ścięte na prosto zazwyczaj używane są do malowania tła lub plam o bardziej zdefiniowanym kształcie, a także prostych linii. Co istotne, do malowania prostych linii i ostrych posunięć pędzla lepsze będą pędzle skośne, które pozwolą na tworzenie dokładnych kresek, na przykład gałęzi drzew. Wśród pędzli z płaską skuwką dostaniemy także pędzle wachlarzowe o różnej rozpiętości włosia, przeznaczone do nakładania różnych faktur, tworzenia płynnych przejść czy rozmywania krawędzi.
Czy długość rączki ma znaczenie?
Pędzle do akwareli zazwyczaj różnią się długością rączki od pędzli używanych w innych technikach malarskich. Dzieje się tak głównie dlatego, że inne farby (oleje, akryle) używamy nakładając na płótno umieszczone zwykle na sztaludze, tj. z dystansu. Między malarzem a płótnem jest większa odległość, więc pędzle mają długie trzonki, aby ułatwić malowanie.
Akwarelą najczęściej malujemy z niewielkiej odległości – na papierze, często “na płasko”. W tej technice najlepiej sprawdzą się pędzle z krótszą rączką, o długości podobnej do ołówka. Zapewniają większą precyzję i są zwyczajnie wygodniejsze w użyciu. Oczywiście dostępne są też pędzle do akwareli z długą rączką, które pozwalają na bardziej spontaniczne pociągnięcia, tak zwane “z gestu”.
Rozmiary pędzli do akwareli – które na początek?
Jeśli chodzi o wybór rozmiaru pędzli do akwareli, sposoby numeracji różnią się między producentami. Najmniejsze rozmiary zaczynają się od wartości ułamkowych np. 10/0 lub 1/4 lub od wartości typu 000. Brak standaryzacji rozmiarów jest sporym mankamentem, kiedy poszukujemy pędzla idealnego. Numeracje nie różnią się jedynie pomiędzy producentami pędzli, ale nawet pomiędzy ich seriami. Okazuje się więc, że operowanie określeniami „mały/średni/duży” czy „precyzyjny”/”do tła” jest najwygodniejsze.
Na początek przydadzą się nam dwa podstawowe pędzle. Dość mały, okrągły pędzel do detalu, jak syntetyczny sobol marki Winsor & Newton nr 3 oraz duży pędzel, którym łatwo będzie zamalować duże obszary papieru, jak syntetyczny płaski pędzel Velvetouch – Princeton nr 1/2. Duży pędzel może mieć skuwkę płaską lub okrągłą – oba sprawdzą się bardzo dobrze na przykład przy malowaniu tła. Dodatkowo dobrze byłoby zainwestować też w średniej wielkości okrągły pędzel, na przykład Neptune – Princeton nr 8, który sprawdzi się zarówno przy malowaniu większych plam, jak i detali na dużym formacie. Warto też zwrócić uwagę na długość włosia. Im dłuższe włosie, tym pędzel będzie bardziej chłonny. Niestety im dłuższe włosie, tym potrzeba większej wprawy w operowaniu pędzlem.
Pędzle wodne – waterbrush
Pędzle wodne waterbrush składają się ze zbiorniczka na wodę i końcówki z włosia syntetycznego. Na rynku dostępne są waterbrush’e okrągłe, na przykład waterbrush Sakura, a także płaskie, jak pędzel wodny Pentel z płaską końcówką. Wybór jest całkiem spory, a pędzle wodne mają wiele zalet. Do ich używania nie potrzebujemy dodatkowego słoika z wodą. Wystarczy kawałek papierowego ręcznika, którym oczyścimy włosie przy zmianie koloru farby. Używając waterbrush’a zbiornik możemy wypełnić też rozcieńczoną akwarelą w kostce lub tubce albo nabrać do niego ekoliny – farby akwarelowej w płynie, na bazie żółci wołowej. Waterbrush jest bardzo łatwy w czyszczeniu – wystarczy go opłukać letnią wodą.
Pędzel wodny jest bardzo wygodnym narzędziem przy używaniu kredek akwarelowych. Kredki akwarelowej używamy tak samo, jak ołówkowej, a po ukończeniu rysunku wystarczy lekko zwilżyć pędzel przez naciśnięcie wypełnionego wodą zbiorniczka żeby rozmyć kredkę.
Jak dbać o pędzle do akwareli?
Warto wiedzieć jak dbać o pędzle, żeby swoją jakość zachowały przez lata.
Najważniejsze jest to, żeby nigdy nie zostawiać pędzli w wodzie po tym, jak skończymy malować. Włosie będzie narażone na niepotrzebne zużywanie się w wodzie, a końcówki pędzli odkształcą się i stracą swoją precyzyjność.
Pędzli nie wolno przechowywać włosiem do dołu, nawet w pustym kubku. Najlepiej żeby leżały płasko w pozycji poziomej w specjalnym pokrowcu lub etui, gdzie nie są narażone na kurz. Będą czuły się dobrze także w pozycji pionowej, włosiem do góry.
Bardzo ważne jest także mycie pędzli od razu, każdorazowo po ukończonej pracy. Najlepiej dokładnie, ale delikatnie opłukać je w letniej wodzie, z dodatkiem delikatnego mydła lub z użyciem płynu do czyszczenia pędzli. Tak wyczyszczone pędzle pozostawiamy do wyschnięcia na ręczniku papierowym na płasko lub w pustym kubku włosiem do góry. Pędzle naturalne nie powinny suszyć się na słońcu lub w pobliżu źródeł ciepła – np. przy kaloryferze, narazi to włosie oraz rączkę na przesadne wysychanie. Skutkiem tego drewniana rączka może popękać, a włosie połamać się.
Jeden komentarz